| Wetenschappelijke betekenis |  | De tricyclische antidepressiva (TCA) worden gebruikt in de behandeling van een endogene depressie. Een endogene depressie wordt gekenmerkt door een neerslachtige stemming, schuldgevoelens, verminderde eetlust, slapeloosheid, gewichtsverandering en verminderde sexuele behoefte. In ernstige gevallen kunnen paranoïd gedrag of zelfmoordneigingen voorkomen. De term endogene depressie houdt in dat er geen organische of sociale oorzaak aantoonbaar is voor deze gedragswijziging.
Op basis van structuur en werkingsmechanisme worden deze stoffen veelal ingedeeld in een eerste, een tweede en een derde generatie. De eerste generatiestoffen hebben een tricyclische structuur, de tweede- en derdegeneratiestoffen niet. Op enkele uitzonderingen na remmen stoffen van de eerste en tweede generatie in variabele mate de heropname van zowel noradrenaline als serotonine. Stoffen van de derde generatie zijn de selectieve serotonine-heropnameremmers (selective serotonin reuptake inhibitors of SSRI).
De antidepressiva worden bijna volledig geabsorbeerd uit het maagdarmstelsel. Deze absorptie kan wel vertraagd zijn omdat de antidepressiva de maaglediging en de activiteit van het maagdarmstelsel vertragen. Na absorptie ondergaan de antidepressiva een hepatische metabolisatie zodat de uiteindelijke beschikbaarheid (bio-availability) slechts matig is en zeer variabel. De metabolieten hebben vaak een zelfde farmacologische activiteit en bovendien kunnen ze accumuleren tot concentraties gelijkwaardig aan de concentratie van het oorspronkelijk produkt. Patiënten reageren dan ook zeer variabel op deze medicatie omwille van deze faktoren (variabele beschikbaarheid, variabele metabolisatie, vorming van farmacologisch aktieve metabolieten).
Er bestaat een lineair verband tussen klinische verbetering en serumconcentraties voor de meeste van deze geneesmiddelen; behalve voor nortryptiline. Wanneer de serumconcentraties voor nortryptiline onder of boven de therapeutische range van 50-150 ng/ml komen, correleert dit met een verergering van de toestand. Voor de andere antidepressiva komt de bovenste limiet van optimale serum concentraties overeen met het ontstaan van toxiciteit. Dosis-afhankelijke toxiciteit geassocieerd met TCA bestaat uit droge mond, zweten en zeldzaam hartritmestoornissen.
Bepalen van de serumconcentratie geeft informatie over de toe te dienen dosis, rekening houdend met de hierboven aangegeven beperkingen. |